Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Bogatka , sikora bogatka (Parus major)
Systematyka
rząd: wróblowe (Passeriformes)
rodzina: sikorowate (Paridae)
gatunek: Bogatka , sikora bogatka (Parus major)
Charakterystyka/ morfologia
Ta największa z naszych sikor jest nieco mniejsza od wróbla. Samica różni się od samca szczegółami. Upierzenie bogatki : czarna głowa z białymi policzkami, wierzch ciała oliwkowy, a pokrywy skrzydłowe szaroniebieskie z białym prążkiem. Spód żółty z czarną, podłużną pręgą, szerszą u samca niż u samicy. Skrzydła i ogon są czarnoszare, a na lotkach widać poprzeczną białą pręgę. Bogatki mają czarne, silne dzioby pozwalające na chwytanie gąsienic, rozłupywanie złóż owadzich jaj, odrywanie kawałków kory, a jesienią i zimą na rozłupywanie nasion. Ciemnobrązowe tęczówki oczu i szaroniebieskie dość długie i silne nogi. Samiec wyróżnia się szerszym i dłuższym , wychodzącym od gardzieli po ogon, czarnym paskiem na żółtej piersi i brzuchu oraz błyszczącą czarną głową i karkiem. Samice mają bardziej matową głowę i czarny pasek na spodzie ciała kończy się już na wysokości nóg. Obie płci są zbliżonej wielkości. Młode mają bledsze odcienie upierzenia, czerń zastąpioną brązem, policzki żółtawe, spód matowożółty, ale poza tymi cechami są podobne do ptaków dorosłych. Przez krótkie i zaokrąglone skrzydła lata słabo i na krótkie dystanse, ale zwinnie skacze po gałęziach w poszukiwaniu owadów. Śpiew jest jednym z najbardziej charakterystycznych cech bogatki. Samiec śpiewa donośnie proste, różnorakie, powtarzane wielokrotnie dwu- i trzysylabowe motywy. Czasem mogą brzmieć podobnie do śpiewu zięby. Melodie wykonywane przez samce rozlegają się już w czasie przedwiośnia, przez całą wiosnę, ale w czasie słonecznych jesiennych i zimowych dni. Długość ciała 14-16 cm, rozpiętość skrzydeł 22 cm, waga 20-21 g.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Najczęstsza ze wszystkich sikor, rozpowszechniona w całym kraju, lęgowa. Zamieszkuje różnorodne lasy, zadrzewienia polne, często widywana w sąsiedztwie człowieka , w parkach, ogrodach, zieleni miejskiej, wiejskiej i sadach, małych grupach krzewów, w miastach wewnątrz osiedli mieszkaniowych. W lecie żyje w lasach i parkach. Żywi się przeważnie owadami, które znajduje na drzewach. Są to zwłaszcza motyle we wszystkich stadiach rozwoju, chrząszcze itp. Największą ilość owadzich szkodników sikora zabija w okresie wykarmiania piskląt. Są okresy kiedy zjada w ciągu dnia tyle ile sama waży, czyli około 20 g przekładających się na 130 do 200 owadów w zależności od ich masy. Zimuje w kraju i wtedy trzyma się blisko ludzkich zabudowań. Można ją spotkać w małych stadach składających się z innych gatunków sikor, raniuszków i pełzaczy. Toleruje obecność człowieka, spotkać ją można w karmnikach jedzącą nasiona różnych roślin oleistych. W parkach może przyzwyczaić się do karmienia prosto z ręki bo szybko uczy się nowych sposobów zdobywania pokarmu. Uzupełnia tą dietę o pokarm zwierzęcy, wyszukując jajeczka i larwy owadów na gałęziach. Może też sięgać po padlinę większych zwierząt. To najmniej związana ze zwartymi kompleksami leśnymi, a najbardziej związana z ludźmi europejska sikora. Zasięg występowania sikory bogatki jest dużo większy niż innych sikor. Osobniki, które odlatują robią to we wrześniu i październiku.
Rozwój osobniczy
Gatunek monogamiczny. Łączą się w pary w marcu. Gnieździ się w starych, widnych lasach liściastych i mieszanych, w dziuplach drzew, w opuszczonych gniazdach i w skrzynkach lęgowych. Czynnikiem, który silnie ogranicza lokalną liczebność sikory jest brak odpowiednich miejsc do gnieżdżenia się. Ptaki jednak próbują szukać różnych lokalizacji i zasiedlają wywietrzniki, żywopłoty, słupki ogrodzeniowe , skrzynki na listy. ziemne nory, żelazne lub kamionkowe rury w których potem wychowuje swe potomstwo. Istotna w wyborze jest wielkość otworu wlotowego. Zbyt szeroki nie zabezpiecza odpowiednio gniazda i nie nadaje się do złożenia jaj, które byłyby łatwym łupem. Konstrukcja lęgowa składa się z włosia, sierści, mchu i puchu, a wyścielona jest mchem, delikatnym sianem, sierścią i pierzem. Bogatka potrafi nawet sama wykuć dziuplę, ale tylko w spróchniałym, miękkim drewnie. Bogatka ma dwa lęgi w roku, biało czerwono nakrapiane jaja składane od końca kwietnia do początku lipca w liczbie od 6 do 14. Wysiaduje sama przez 13 - 14 dni. Pisklęta są gniazdownikami. Opuszczają gniazdo po 15-21 dniach. Przez 3 tygodnie przebywania potomstwa w gnieździe samiec pomaga partnerce w jego dokarmianiu. Rodzina przebywa ze sobą jeszcze przez 3 kolejne tygodnie. Stwierdzono, że bogatki mogą żyć nawet 15 lat.
Status gatunku
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisła ochrona gatunkową. Liczebności sikory bogatki sprzyja wywieszanie budek lęgowych na danym terenie, jak i ochrona starych drzew dziuplastych. Zagrażają im naturalne drapieżniki, a wiele z nich poluje na sikory. Populacje może zmniejszyć też zimą głód i mróz.
Przygotowała: Wanda Kula
pasjonatów i miłośników o różnorodnym doświadczeniu i osiągnięciach.